ОҢТҮСТІК ҚЫРҒЫЗСТАННЫҢ ЭТНОДЕМОГРАФИЯЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ: ХАЛЫҚТЫҢ ТІЛДІК ҚҰРАМЫ

Аннотация

Қырғыздар – Қырғызстандағы ең ірі халықтардың бірі болып табылатын титулды ұлт пен ұлыс. Қырғыздардың бай тарихи мұрасы мен мәдениеті бар. Қырғыз тілі – Қырғызстанның мемлекеттік тілі. Ұлттың тәуелсіздігіне үлес қосатын, рухы мен мемлекеттілігіне қызмет ететін басты нышаны мен қарым-қатынас құралы – тілі. Бүгінгі күні қырғыз халқына ана тілін, ұлттық тілін беру және оны он жылдан бері келер ұрпаққа қалдыру қиындай түсуде, ол да салмақты көзқарасты қажет етеді. Тіл – көпұлтты елдер үшін маңызды мәселелердің бірі, ол қарым-қатынас құралы, этностың басты белгісі және әрбір халықтың мәдениетінің элементі болып саналады. 2019 жылы «Қырғызстанның оңтүстігіне көші-қон және этнодемографиялық процестер» жобасы негізінде этносоциологиялық зерттеу жүргізілді. Қырғыз тілінің өскелең ұрпақты тәрбиелеудегі рөлін анықтау мақсатында Ош, Баткен және Жалал-Абад облыстарында сауалнама нәтижелері жарияланды. Оның нәтижелері мақалада жан-жақты талданып, халықтың тілдік құрамына ерекше назар аудара отырып, Қырғызстандағы этнодемографиялық дамудың негізгі тенденциялары зерттеледі. Жұмыста облыс халқының этникалық құрамының өзгерістері, этникалық динамикаға әсер ететін факторлар, сондай-ақ Оңтүстік Қырғызстан тұрғындарының тілдік бейімділіктері мен көптілділік мәселелері, тілдік әртүрліліктің өмір салты мен әртүрлі этностардың өзара әрекеттестігіне әсері талданған. Сонымен қатар, зерттеуде лингвистикалық азшылықтардың болуы және олардың басқа тілдердің үстемдігі жағдайында сақталу дәрежесі талданады. Зерттеу нәтижелері көптілді орта мен мәдени әртүрлілікті сақтауға, сондай-ақ аймақтағы әлеуметтік интеграцияны жақсартуға бағытталған саясатты әзірлеу үшін пайдалы болуы мүмкін. Осы аспектілердің барлығы бірігіп Қырғызстанның оңтүстігіндегі этнодемографиялық және лингвистикалық жағдайды жан-жақты түсінуге мүмкіндік береді, бұл аймақтағы тіл саясаты мен этносаралық қатынастар саласындағы ұсыныстар мен стратегияларды әзірлеуге негіз бола алады.

Зерттеу материалдары мен әдістері: 2019 жылғы этносоциологиялық сауалнама материалдары. Биылғы жылы деректер біздің таңдауымыз бойынша таңдалған жеке ауылдар, қалалар, үш облыс және жалпы Қырғызстан бойынша өңделіп, цифрландырылды, сонымен қатар респонденттердің жынысы, жасы, отбасылық жағдайы, білім деңгейі және жұмыс саласы бойынша бөлінді. . Тілдік мінез-құлық мемлекеттік тілді міндетті түрде білу және балаларын оқытудың қолайлы тілін білу мәселесі арқылы көрініс тапты.

Зерттеу барысында келесі зерттеу әдістері қолданылды: статистикалық материалдарды талдау; бақылау; әңгіме; респонденттерге сауалнама жүргізу; материалдарды талдау; бұқаралық ақпарат құралдарын материалдарын талдау.