ЕРМЕНСАЙ ҒҰРЫПТЫҚ БҰЙЫМЫНДА БЕЙНЕЛЕНГЕН СЮЖЕТТІҢ ЖАҢА ТҮСІНДІРМЕСІ

Аннотация

Аңдатпа. 1993 жылы Ерменсай шатқалында жертөле қазу кезінде қоладан жасалған ғұрыптық бұйым табылды. Оның ортасында тау ешкісіне екі қасқырдың шабуылы бейнеленген, қарама-қарсы жағында қарғалар, ал қасқырлардың артқы жағында дөңгелек тесіктер бар. Бүкіл композиция әлемнің төрт тарпына бағытталған. Тостағанның бүйірінде шеңбер бойымен жүретін 16 мүсіндік Барс мүсіншелері бар. Композициялық сюжет екі түрдегі (қасқыр мен қарға) симбиоздың кең таралған міндетті түрін білдіреді, онда организмдер арасындағы байланыс екі жақ үшін де өте маңызды. Яғни, бұл сюжетте екі қасқыр екі қарғаны тамақ жеткізуші ретінде пайдаланады, ал соңғысы жаулардан немесе қолайлы жағдайлардан қорғайды. Екі қасқыр мен қарға тау ешкісінің олжасын бір-бірімен бөліседі, онда қарғалар қасқырлардың қасында күтіп отырады. Бұл жағдайда сюжет оларды тамақтанудың келесі қатысушылары ретінде көрсетеді, өйткені қарғалар қасқырлар тобын құлаған жануарға апара алады, бірақ олар тау ешкісінің (жануардың) қалың терісін тұмсығымен тесіп өте алмайды. Қасқырлар тамақтан кейін олжаның бір бөлігін қалдырады, яғни қарғалармен жомарттықпен бөліседі.