АҚТӨБЕ ОБЛЫСТЫҚ ТАРИХИ-ӨЛКЕТАНУ МУЗЕЙІНІҢ ҚОРЫНДАҒЫ XVII–XVIII ҒАСЫРЛАРДАҒЫ ҚАЗАҚ ЖАУЫНГЕРЛЕРІНІҢ ДӘСТҮРЛІ ҚАРУЛАНУЫ

Аннотация

Аңдатпа. Мақала Актөбе облыстық тарихи-өлкетану музейінің коллекциясында түпнұсқа түрде ұсынылған XVII–XVIII ғасырлардағы қазақ жауынгерлерінің дәстүрлі қару-жарағын зерттеуге арналған. Зерттелген коллекцияда садақ пен жебе, найза, семсер, қылыш және қорғаныс жабдықтарының элементтері, оның ішінде сауыт сияқты түрлі қару түрлері бар. Бұл қарулар Орта Азия, Иран және жергілікті шеберлер тарапынан жасалған. Әрбір қарудың конструктивтік ерекшеліктері мен сәндік безендірілуіне, сондай-ақ артефактердің физикалық сипаттамаларына ерекше назар аударылады. Мысалы, жебе мен найза ұштарының пішіні мен жасау ерекшеліктері, сондай-ақ ерекше сипаттамалары бар семсерлер егжей-тегжейлі қарастырылады, бұл Орта Азия мен Иран шеберханаларымен байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, сауыттың конструктивтік ерекшеліктері, оның ішінде сақина түрлері мен қосылу әдістері талданып, олардың жасалу тарихын және шығу тегін анықтауға мүмкіндік береді. Ғылыми әдебиетте бұған дейін зерттелмеген материалдар қазақ қару-жарағының эволюциясын және оның әскери мәдениеттегі рөлін зерттеуге жаңа мүмкіндіктер ашады. Бұл зерттеу Қазақстанның мәдени және әскери мұрасын зерттейтін археологтар, этнографтар, тарихшылар және қару-жарақтанушылар үшін маңызды болып табылады.