ТҮРКІЛЕРДІҢ ӘСКЕРИ ӨНЕРІ

Аннотация

Аңдатпа. Түркілердің әскери өнері – бұл ежелгі Орталық Азияның көшпелі халықтарынан бастап, Селжұқ және Осман империялары сияқты қуатты мемлекеттердің қалыптасуына дейінгі көптеген ғасырлар бойы дамыған әскери ұйымдастыру, тактика мен стратегияның бірегей және көпқырлы жүйесі. Түркілер соғыс жүргізудегі жоғары шеберлігімен ерекшеленіп, бұл әскери өнер олардың қуаты мен жеңісті жорықтарының негізі болды.

Түркілердің әскери өнерінде тәртіп пен ұйымдастырушылық құрылым да маңызды рөл атқарды. Қағандар мен сұлтандар көбіне әскери жорықтарға жеке басшылық етіп, әскер рухын көтеріп, жеңіске жігерлендірген. Түркі армиясы жаяу әскер, атты әскер, садақшылар және т.б. сияқты түрлі бөлімдерге бөлініп, бұл олардың шайқас алаңында әртүрлі күштерді тиімді үйлестіріп қолдануына мүмкіндік берді. Осылайша, түркілердің әскери өнері әлем тарихында терең із қалдырды. Оған тән негізгі ерекшеліктер – жоғары мобильділік, атты әскерді, қоршау құрылғыларын тиімді пайдалану және армияның үйлесімділігі – ортағасырлық әскери мәдениеттің ажырамас бөлігіне айналды. Бұл түркі империяларының кеңеюіне және Еуропа, Азия мен Таяу Шығыстағы қуатты мемлекеттердің құрылуына зор ықпал етті. Қазіргі заманғы түркілердің әскери тарихына арналған зерттеулер олардың әлем тарихындағы рөлін жаңа қырынан тануға жол ашады. Түркілер – ірі этникалық және мәдени топ ретінде көптеген мемлекеттер мен өркениеттердің қалыптасуына елеулі әсер етті. Олардың әскери өнері мен саяси стратегиясы қазіргі армияларда әлі күнге дейін сақталып, дамып келе жатқан әскери дәстүрлердің негізіне айналды. Түркілердің әскери өнері – бұл тек соғыстар мен шайқастар тарихы емес, сонымен қатар мәдени алмасу, өзара ықпалдастық пен өркениеттер байланысының тарихы екенін ұмытпау қажет.